Lễ hội nghinh ông Cần Giờ là một trong những sự kiện văn hóa dân gian tiêu biểu của người dân vùng biển TP.HCM, thu hút hàng ngàn du khách mỗi năm. Diễn ra vào tháng 8 âm lịch, lễ hội không chỉ mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc mà còn phản ánh nét đẹp truyền thống gắn liền với nghề cá. Nghi lễ rước Ông được tổ chức long trọng, tái hiện sinh động những phong tục cổ truyền đặc trưng của ngư dân miền biển. Bên cạnh phần nghi lễ thiêng liêng là chuỗi hoạt động văn hóa – nghệ thuật đa dạng, từ các trò chơi dân gian, biểu diễn đờn ca tài tử đến triển lãm, hội chợ đặc sản địa phương. Với bề dày lịch sử và giá trị nhân văn đặc biệt, lễ hội nghinh ông Cần Giờ ngày càng trở thành điểm nhấn du lịch văn hóa độc đáo của TP.HCM, góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.
Lễ hội nghinh ông Cần Giờ có nguồn gốc từ tín ngưỡng thờ cá Ông – loài cá voi – được ngư dân Nam Bộ xem là “vị thần bảo hộ” ngoài biển khơi. Tương truyền rằng cá Ông thường giúp đỡ tàu thuyền gặp nạn, dẫn đường và bảo vệ ngư dân trước sóng gió. Tín ngưỡng này đã ăn sâu vào đời sống văn hóa của cư dân ven biển, đặc biệt tại xã Cần Thạnh, huyện Cần Giờ – nơi lễ hội được tổ chức lớn nhất ở TP.HCM.
Lễ hội mang giá trị tâm linh sâu sắc, thể hiện lòng biết ơn của ngư dân đối với “Ông” đã phù hộ cho những chuyến ra khơi bình an, tôm cá đầy khoang. Đồng thời, đây cũng là dịp cộng đồng thể hiện sự gắn kết, truyền đời những giá trị văn hóa, đạo lý “uống nước nhớ nguồn”.
Những ý nghĩa nổi bật của lễ hội:
Tìm hiểu thêm: Top 10 khách sạn đẹp tiện nghi và giá rẻ tại Cần Giờ
Lễ hội nghinh ông Cần Giờ thường diễn ra trong 3 ngày, từ ngày 14 đến 16 tháng 8 âm lịch hằng năm. Đây là thời điểm ngư dân kết thúc mùa đánh bắt đầu năm và chuẩn bị bước vào vụ biển mới. Chính vì vậy, lễ hội như một nghi lễ mở đầu, cầu may và đánh dấu mốc quan trọng trong đời sống lao động của người dân vùng biển.
Địa điểm tổ chức chính là Lăng Ông Thủy Tướng – tọa lạc tại xã Cần Thạnh, trung tâm thị trấn Cần Giờ. Công trình được xây dựng từ thế kỷ 19, là nơi lưu giữ hài cốt cá voi và là không gian tâm linh linh thiêng nhất của cư dân địa phương. Ngoài ra, các hoạt động phụ trợ và lễ rước Ông còn diễn ra tại các khu vực ven biển, cảng cá, đình làng và các tuyến đường chính của thị trấn.
Tầm quan trọng của địa điểm và thời gian tổ chức:
Phần lễ của lễ hội nghinh ông Cần Giờ được tổ chức trang nghiêm với đầy đủ các nghi thức truyền thống. Nổi bật nhất là lễ rước Ông trên biển, quy tụ hàng chục tàu thuyền được trang trí rực rỡ, kết nối thành đoàn rước đi qua vùng biển Cần Giờ. Trên thuyền có đội nhạc lễ, các bô lão, người dân và du khách cùng tham gia.
Nghi thức quan trọng nhất trong lễ hội Nghinh Ông là lễ rước Ông – một nghi lễ trang nghiêm, linh thiêng nhằm nghinh đón linh khí cá Ông từ biển về lăng thờ. Đoàn rước thường gồm các ghe thuyền được trang trí cờ hoa rực rỡ, di chuyển trên biển trong tiếng trống lân và nhạc lễ rộn ràng. Người chủ lễ đọc văn tế, khấn nguyện cầu cho mưa thuận gió hòa, sóng yên biển lặng, ngư dân đi biển an toàn. Nghi lễ này thể hiện lòng thành kính sâu sắc của cộng đồng đối với vị thần bảo hộ biển khơi, đồng thời là điểm nhấn thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia, chứng kiến.
Sau lễ rước Ông, các nghi lễ cúng tế chính được tổ chức tại lăng Ông – nơi thờ cá voi được xây dựng kiên cố từ lâu đời. Buổi lễ do các bô lão hoặc người có uy tín trong làng chủ trì, thực hiện các bước như dâng hương, đọc văn khấn, tế lễ, dâng phẩm vật. Các phẩm vật thường gồm hoa quả, bánh trái, xôi chè, gà luộc… thể hiện lòng thành và ước nguyện về một mùa biển thuận lợi, thuyền bè an toàn. Lễ cúng diễn ra trong không khí trang nghiêm, mang đậm nét tín ngưỡng dân gian vùng biển, giúp truyền lại giá trị tinh thần và niềm tin thiêng liêng cho thế hệ con cháu.
Bên cạnh phần lễ, phần hội trong lễ Nghinh Ông được tổ chức sôi động với nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc. Các đoàn nghệ thuật địa phương biểu diễn hát bội, đờn ca tài tử, múa lân – sư – rồng, tạo không khí vui tươi, náo nhiệt. Đây là dịp để bảo tồn và phát huy các loại hình nghệ thuật truyền thống gắn liền với đời sống tinh thần người dân vùng biển. Ngoài ra, một số nơi còn tổ chức thi thả diều, đua ghe, hội thi ngư cụ… thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia. Những hoạt động này góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân gian và phát triển du lịch cộng đồng.
Trong khuôn khổ lễ hội, nhiều hoạt động cộng đồng được tổ chức như hội chợ quê, trưng bày sản phẩm làng nghề, phiên chợ hải sản, gian hàng ẩm thực… mang lại không khí hội hè đậm chất biển. Du khách có thể thưởng thức các món ăn đặc sản như bánh khọt, bánh xèo, mực nướng, cá hấp cuốn bánh tráng… ngay tại gian hàng do người dân địa phương chế biến. Đây không chỉ là dịp giao lưu văn hóa mà còn là cơ hội để người dân quảng bá sản phẩm, tăng thu nhập. Các hoạt động cộng đồng góp phần tạo nên một lễ hội Nghinh Ông gần gũi, sinh động và gắn kết con người với truyền thống.
Nhiều địa phương tổ chức thêm các nghi thức mang tính giáo dục như lễ tưởng niệm ngư dân tử nạn trên biển, lễ cầu siêu cho người mất và các chương trình truyền thông nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường biển. Những hoạt động này không chỉ tôn vinh nghề cá mà còn nhấn mạnh vai trò của đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, sống hòa hợp với thiên nhiên. Qua đó, lễ hội Nghinh Ông không chỉ dừng lại ở tín ngưỡng mà còn lan tỏa giá trị nhân văn sâu sắc, giáo dục cộng đồng sống có trách nhiệm, yêu biển, yêu quê hương và gìn giữ những gì cha ông để lại.
Tìm hiểu thêm: Khám phá du lịch đảo khỉ Cần Giờ
Trong suốt thời gian diễn ra lễ hội nghinh ông Cần Giờ, lượng khách từ nội thành TP.HCM và các tỉnh lân cận đổ về thăm quan, tham gia lễ nghi và thưởng thức không khí sôi động. Ban tổ chức thường phối hợp với các đơn vị du lịch để tổ chức tour tuyến tham quan các điểm văn hóa – lịch sử trong khu vực, như Lăng Ông, đình làng, rừng ngập mặn và các làng chài truyền thống. Đây là cơ hội để du khách hiểu hơn về đời sống nghề biển, phong tục tập quán lâu đời của cư dân địa phương.
Một số hoạt động nổi bật thu hút du khách:
Những hoạt động này không chỉ giúp du khách có cái nhìn sâu sắc về truyền thống văn hóa mà còn thúc đẩy phát triển du lịch cộng đồng và nâng cao thu nhập cho người dân địa phương.
Lễ hội nghinh ông Cần Giờ không chỉ là sự kiện văn hóa quan trọng mà còn đóng vai trò thúc đẩy kinh tế – xã hội địa phương:
Lễ hội Nghinh Ông là một trong những lễ hội tiêu biểu nhất của cộng đồng ngư dân vùng biển Nam Bộ như Cần Giờ, Bến Tre, Vũng Tàu… Diễn ra hàng năm vào các tháng 7 – 8 âm lịch, lễ hội thể hiện lòng thành kính và tri ân của ngư dân đối với cá Ông – vị thần bảo hộ biển khơi. Thông qua các nghi lễ rước sắc thần, lễ cúng, dâng hương và các hoạt động văn hóa dân gian, lễ hội góp phần giữ gìn, truyền dạy giá trị truyền thống cho thế hệ trẻ. Đây là dịp để cộng đồng gắn kết, cùng nhau chia sẻ hy vọng về một mùa biển yên bình và cuộc sống sung túc, thịnh vượng.
Lễ hội Nghinh Ông không chỉ mang đậm giá trị tâm linh mà còn là điểm nhấn du lịch văn hóa độc đáo. Hàng ngàn du khách trong và ngoài nước tìm đến các vùng biển tổ chức lễ hội để trải nghiệm không khí rộn ràng, sôi động và khám phá đời sống tín ngưỡng ngư dân. Nhờ đó, các dịch vụ lưu trú, ẩm thực, vận chuyển, hướng dẫn viên… cũng phát triển mạnh mẽ. Các tour du lịch gắn với lễ hội, chợ đêm và các hoạt động văn hóa địa phương trở nên sôi động hơn. Lễ hội tạo đòn bẩy cho ngành du lịch biển, đóng góp nguồn thu đáng kể vào ngân sách địa phương và nâng cao đời sống người dân.
Mỗi mùa lễ hội, lượng du khách tăng đột biến kéo theo nhu cầu mua sắm, tiêu dùng tăng cao. Người dân địa phương có cơ hội bày bán các sản phẩm đặc sản như hải sản khô, đồ lưu niệm, sản phẩm thủ công, ẩm thực địa phương… Những hoạt động buôn bán nhỏ lẻ, dịch vụ ăn uống, giữ xe, chụp ảnh thuê… mang lại nguồn thu nhập thời vụ đáng kể cho nhiều hộ dân. Với tiểu thương và doanh nghiệp nhỏ, đây là dịp kích cầu thương mại, quảng bá sản phẩm. Qua đó, lễ hội tạo môi trường sôi động thúc đẩy kinh tế cộng đồng, tăng vòng quay tiền tệ tại chỗ và nâng cao sức sống cho các làng biển.
Ngoài ý nghĩa tâm linh, lễ hội Nghinh Ông còn mang thông điệp bảo vệ môi trường biển. Các hoạt động rước Ông, cúng tế đều thể hiện lòng thành kính và sự tôn trọng với biển cả – nguồn sống chủ yếu của ngư dân. Điều này góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ nguồn lợi thủy sản, gìn giữ môi trường sinh thái biển. Việc tổ chức lễ hội đúng nghi thức, kết hợp các chương trình tuyên truyền về khai thác hải sản bền vững giúp cộng đồng hướng đến phát triển dài lâu. Đây là yếu tố quan trọng trong chiến lược phát triển kinh tế biển gắn với bảo tồn giá trị tự nhiên và văn hóa.
Lễ hội Nghinh Ông là dịp để các địa phương thể hiện bản sắc văn hóa đặc trưng, tạo dấu ấn trên bản đồ du lịch quốc gia. Qua truyền thông báo chí, mạng xã hội và các kênh quảng bá, hình ảnh về con người, thiên nhiên, phong tục vùng biển được lan tỏa mạnh mẽ. Đây là cơ hội tốt để chính quyền địa phương kêu gọi đầu tư vào các dự án du lịch, hạ tầng và dịch vụ biển. Lễ hội góp phần xây dựng thương hiệu địa phương thân thiện, hiếu khách, từ đó thu hút sự quan tâm của các doanh nghiệp, nhà đầu tư và tạo môi trường phát triển kinh tế – xã hội hài hòa, bền vững.
Khi tham gia lễ hội Nghinh Ông – đặc biệt là phần lễ cúng tế tại lăng Ông hoặc lễ rước trên biển – người dân và du khách nên chọn trang phục kín đáo, lịch sự, thể hiện sự tôn trọng không gian tâm linh. Tránh mặc quần áo quá ngắn, hở hang hoặc sặc sỡ quá mức khi vào khu vực hành lễ. Đối với du khách đi rước bằng tàu ghe, nên chuẩn bị trang phục gọn nhẹ, dễ di chuyển và mang theo áo khoác, mũ nón để tránh nắng. Việc ăn mặc đúng mực không chỉ thể hiện thái độ văn minh mà còn góp phần giữ gìn vẻ đẹp trang nghiêm cho lễ hội truyền thống.
Lễ hội Nghinh Ông có nhiều nghi thức truyền thống mang tính tâm linh cao như lễ cúng tế, rước Ông, dâng hương… Vì vậy, người tham dự cần giữ thái độ nghiêm túc, tránh gây ồn ào, chen lấn, xô đẩy khi tham gia các hoạt động này. Hãy đi theo hướng dẫn của ban tổ chức, tôn trọng sự điều phối của các đoàn thể địa phương. Khi vào lăng miếu, nên tháo mũ, nói nhỏ, giữ vệ sinh chung và không chụp ảnh tùy tiện nếu chưa được cho phép. Việc giữ gìn trật tự và tôn trọng không gian linh thiêng sẽ góp phần bảo đảm lễ hội diễn ra trang trọng, đúng truyền thống.
Trong suốt quá trình tham dự lễ hội, người dân và du khách cần có ý thức giữ gìn vệ sinh chung, không xả rác bừa bãi, đặc biệt là ở bãi biển và khu vực lăng thờ. Nên mang theo túi đựng rác cá nhân, hạn chế sử dụng đồ nhựa dùng một lần và bỏ rác đúng nơi quy định. Bên cạnh đó, cần tránh giẫm đạp lên cây cỏ, công trình trang trí hay bày bán tràn lan gây ảnh hưởng đến mỹ quan. Việc bảo vệ môi trường trong mùa lễ không chỉ giúp không gian lễ hội sạch đẹp mà còn thể hiện trách nhiệm cộng đồng trong gìn giữ cảnh quan văn hóa – du lịch bền vững.
Lễ hội Nghinh Ông thường thu hút hàng ngàn người tham gia, nên tình trạng đông đúc là điều không tránh khỏi. Người tham dự cần hết sức cẩn trọng trong di chuyển, đặc biệt khi rước Ông trên ghe thuyền hoặc chen chân tại khu vực sân khấu, lễ đài. Nếu đi cùng trẻ nhỏ hoặc người lớn tuổi, cần chú ý giữ khoảng cách an toàn và có kế hoạch tập trung khi lạc nhau. Với những người đi ghe rước Ông trên biển, nên mặc áo phao và tuân thủ hướng dẫn an toàn từ ban tổ chức. Cẩn trọng là yếu tố quan trọng giúp lễ hội diễn ra suôn sẻ, không xảy ra sự cố đáng tiếc.
Lễ hội Nghinh Ông là sự kiện văn hóa – tâm linh quan trọng của cộng đồng ngư dân, do đó du khách cần cư xử văn minh, tôn trọng phong tục tập quán địa phương. Không nên đùa giỡn, lớn tiếng nơi hành lễ; tránh bình luận thiếu tế nhị về nghi thức dân gian; đồng thời cần lịch sự với người dân địa phương và các đoàn khách khác. Nếu được mời tham gia các nghi lễ, nên từ tốn, hòa nhã và giữ thái độ thành kính. Việc tôn trọng văn hóa không chỉ giúp bạn có trải nghiệm trọn vẹn mà còn góp phần lan tỏa hình ảnh đẹp của người tham dự trong các dịp lễ hội cộng đồng.
Bạn đọc tham khảo thêm
Thông tin liên hệ Vinhomes Green Paradise
